تفاوتهای پورت Access و Trunk
مقدمه
در طراحی و پیکربندی شبکه‌های سوئیچینگ، پورت‌های Access و Trunk ابزارهای کلیدی برای مدیریت و تفکیک ترافیک VLAN ها (Virtual Local Area Network) هستند. این پورت‌ها نقش محوری در ارتباطات بین سوئیچ‌ها و انتقال داده در شبکه ایفا می‌کنند و بدون درک صحیح آن‌ها، طراحی شبکه‌های پیچیده و ایمن امکان‌پذیر نخواهد بود.
- پورت Access برای اتصال مستقیم دستگاه‌های نهایی مانند کامپیوترها، پرینترها، تلفن‌های VoIP و سرورها استفاده می‌شود و تنها ترافیک یک VLAN مشخص را منتقل می‌کند.
- پورت Trunk قادر است چندین VLAN را از طریق یک لینک فیزیکی منتقل کند و معمولاً برای اتصال سوئیچ‌ها به یکدیگر، روترها، فایروال‌ها یا سایر تجهیزات لایه بالاتر شبکه به کار می‌رود.
در این مقاله، عملکرد دقیق، کاربردهای عملی، پیکربندی حرفه‌ای و نکات پیشرفته پورت‌های Access و Trunk در شبکه‌های سیسکو بررسی می‌شود.
پورت اکسس (Access Port)
پورت Access پورت سوئیچی است که تنها ترافیک یک VLAN مشخص را منتقل می‌کند و برای اتصال دستگاه‌های نهایی به شبکه استفاده می‌شود. این پورت فریم‌های دریافتی را بدون برچسب VLAN منتقل می‌کند و سوئیچ مقصد آن‌ها را به VLAN اختصاصی مرتبط نسبت می‌دهد.
نحوه عملکرد
- VLAN اختصاصی: هر پورت Access تنها قادر به انتقال ترافیک یک VLAN مشخص است. این ویژگی باعث می‌شود مدیریت ترافیک ساده و امن باشد.
- بدون برچسب VLAN: فریم‌های خروجی از پورت Access بدون برچسب VLAN ارسال می‌شوند و سوئیچ مقصد آن‌ها را بر اساس VLAN مقصد پردازش می‌کند.
- تعامل با دستگاه‌های نهایی: کامپیوترها، چاپگرها، تلفن‌های VoIP و دستگاه‌های IoT معمولاً از طریق پورت Access متصل می‌شوند.
پیکربندی در سیسکو
Switch# configure terminal
Switch(config)# interface GigabitEthernet 0/1
Switch(config-if)# switchport mode access
Switch(config-if)# switchport access vlan 10
Switch(config-if)# spanning-tree portfast
Switch(config-if)# end
نکته: استفاده از spanning-tree portfast روی پورت‌های Access باعث کاهش زمان فعال شدن پورت و جلوگیری از مشکلات loop در شبکه می‌شود.
کاربردها
- اتصال دستگاه‌های نهایی به VLAN مشخص.
- جداسازی منطقی ترافیک کاربران یا گروه‌های مختلف.
- بهبود امنیت شبکه با محدود کردن ترافیک هر دستگاه به VLAN مرتبط.
- استفاده در محیط‌های کوچک و متوسط برای مدیریت ساده و کارآمد VLANها.
پورت ترانک (Trunk Port)
پورت Trunk امکان انتقال همزمان چند VLAN از طریق یک لینک فیزیکی را فراهم می‌کند و برای ارتباط بین سوئیچ‌ها، روترها و تجهیزات شبکه لایه بالاتر به کار می‌رود.
نحوه عملکرد
- انتقال چند VLAN: یک لینک Trunk می‌تواند ترافیک تعداد زیادی VLAN را منتقل کند، که این امکان مدیریت مرکزی و کاهش کابل‌کشی اضافی را فراهم می‌کند.
- برچسب ویلن (VLAN Tagging): پروتکل استاندارد IEEE 802.1Q برای برچسب‌گذاری فریم‌ها استفاده می‌شود تا سوئیچ مقصد بتواند VLAN هر فریم را تشخیص دهد.
- Native VLAN: فریم‌های بدون برچسب VLAN از طریق Native VLAN منتقل می‌شوند که معمولاً برای مدیریت یا ترافیک خاص شبکه استفاده می‌شود.
پیکربندی در سیسکو
Switch# configure terminal
Switch(config)# interface GigabitEthernet 0/1
Switch(config-if)# switchport mode trunk
Switch(config-if)# switchport trunk allowed vlan 10,20,30
Switch(config-if)# switchport trunk native vlan 99
Switch(config-if)# end
نکته امنیتی: توصیه می‌شود VLAN 1 به عنوان Native VLAN استفاده نشود تا از حملات VLAN hopping جلوگیری شود.
کاربردها
- انتقال ترافیک چند VLAN بین سوئیچ‌ها یا بین سوئیچ و روتر/فایروال.
- ارتباط لایه‌های مختلف شبکه (Access, Distribution, Core).
- پشتیبانی از طراحی شبکه‌های بزرگ و پیچیده با چندین VLAN.
- امکان مدیریت و کنترل مرکزی ترافیک شبکه.
نکات پیشرفته
- اطمینان از تطابق VLANهای مجاز در دو سوی لینک Trunk برای جلوگیری از عدم انتقال ترافیک.
- انتخاب VLANهای Native جداگانه در شبکه‌های حساس برای افزایش امنیت.
- بررسی و استفاده از VLAN pruning برای محدود کردن عبور ترافیک غیرضروری از لینک Trunk.
جریان فریم‌ها و پردازش VLAN
- فریم Access: فریم ارسالی از دستگاه نهایی وارد پورت Access می‌شود و بدون برچسب VLAN از سوئیچ خارج می‌شود. سوئیچ مقصد آن را به VLAN مربوطه نسبت می‌دهد.
- فریم Trunk: فریم‌های VLAN مختلف با برچسب 802.1Q منتقل می‌شوند و سوئیچ مقصد برچسب را خوانده و آن‌ها را به VLAN مناسب ارجاع می‌دهد.
- Native VLAN: فریم‌هایی که برچسب ندارند از Native VLAN عبور می‌کنند و معمولاً برای ترافیک مدیریت استفاده می‌شوند.
مثال شبکه شرکتی
- VLAN 10: کاربران داخلی
- VLAN 20: سرورها
- VLAN 30: مهمان‌ها
سوئیچ‌های Access پورت‌های مرتبط با کاربران را به VLAN 10 اختصاص می‌دهند و لینک Trunk بین دو سوئیچ برای عبور VLANهای 10، 20 و 30 استفاده می‌شود. این ساختار امکان مدیریت آسان و جداسازی ترافیک را فراهم می‌کند.
تفاوتهای کلیدی بین Access و Trunk
|
ویژگی |
پورت Access |
پورت Trunk |
|
ترافیک منتقل‌شده |
یک VLAN |
چند VLAN |
|
برچسب VLAN |
ندارد |
دارد (802.1Q Tag) |
|
کاربرد |
اتصال دستگاه‌های نهایی |
اتصال بین سوئیچ‌ها یا لایه بالاتر شبکه |
|
نوع اتصال |
LAN به دستگاه نهایی |
سوئیچ به سوئیچ، سوئیچ به روتر/فایروال |
| پیچیدگی پیکربندی |
ساده |
پیچیده‌تر، نیازمند VLAN های مجاز و Native VLAN |
|
امنیت و مدیریت ترافیک |
محدود به VLAN اختصاصی |
امکان کنترل مرکزی و محدود کردن VLANها |
اشتباهات رایج و راهکارها
- تطابق نداشتن VLANهای مجاز در دو سوی Trunk —> استفاده از show interface trunk برای بررسی.
- ترکیب حالت Access و Trunk در دو سوی لینک —> تنظیم صحیح حالت پورت در هر دو سوی لینک.
- استفاده از VLAN 1 به عنوان Native VLAN —> تغییر Native VLAN به یک VLAN اختصاصی و امن.
- عدم استفاده از PortFast در Access —> فعال کردن spanning-tree portfast برای پورت‌های کاربران.
مزایای استفاده
پورت Access
- سادگی در پیکربندی و مدیریت VLANها.
- اتصال مستقیم دستگاه‌های نهایی.
- افزایش امنیت و کنترل بر ترافیک هر VLAN.
پورت Trunk
- انتقال همزمان چند VLAN با یک لینک فیزیکی.
- مناسب برای شبکه‌های بزرگ و چندلایه.
- کاهش کابل‌کشی اضافی و افزایش بهره‌وری شبکه.
- امکان مدیریت پیچیده VLANها، Native VLAN و VLAN pruning.
نتیجه‌گیری
پورت‌های Access و Trunk ستون فقرات شبکه‌های سوئیچینگ سیسکو هستند. پورت Access برای اتصال دستگاه‌های نهایی به یک VLAN مشخص و پورت Trunk برای انتقال چند VLAN بین سوئیچ‌ها و تجهیزات لایه بالاتر استفاده می‌شود. گسترش توضیحات فنی، نکات امنیتی، جریان پردازش فریم‌ها و سناریوهای عملی، امکان طراحی شبکه‌ای امن، مقیاس‌پذیر و کارآمد را فراهم می‌کند. درک عمیق و پیکربندی صحیح این پورت‌ها، پایه‌ای برای بهینه‌سازی شبکه‌های پیچیده و حرفه‌ای است.
دیدگاهتان را بنویسید